Yıkım Kararına İtiraz

Yapılaşmanın yoğun olduğu kent merkezlerinde ya da imar mevzuatına aykırı yapıların bulunduğu bölgelerde, belediyeler ya da ilgili idareler tarafından verilen yıkım kararları, vatandaşlar açısından ciddi sonuçlar doğurabilen idari işlemlerdir. Ancak bu kararların hukuka aykırı olması durumunda, ilgili kişilere “yıkım kararına itiraz” etme ve yargı yoluna başvurma hakkı tanınmıştır.

Bu makalede, yıkım kararlarının hukuki niteliği, dayandığı mevzuat, itiraz yolları, süreler ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı olarak ele alınacaktır.

Yıkım Kararı Nedir?

Yıkım kararı, genellikle şu durumlarda alınan idari bir işlemdir:

İmar planına aykırı yapı yapılması,
Ruhsatsız ya da ruhsat ve eklerine aykırı inşaat gerçekleştirilmesi,
Riskli yapı tespiti yapılmış olması.

Bu karar, ilgili idare (belediye, valilik, çevre şehircilik müdürlüğü) tarafından verilir ve yapı sahibine resmi olarak tebliğ edilir.

Yıkım Kararının Hukuki Dayanağı

Türkiye’de yıkım kararları şu temel yasal düzenlemelere dayanılarak verilir:

3194 sayılı İmar Kanunu (özellikle madde 32 ve 42)
6306 sayılı Kanun (Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun)
İmar Barışı kapsamı dışında kalan yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı genelgeleri
İlgili belediyelerin imar yönetmelikleri

İdarenin verdiği yıkım kararı, tek taraflı ve re’sen alınabilen bir işlem niteliğindedir. Ancak her idari işlem gibi, yargı denetimine açıktır.

Yıkım Kararına İtiraz Etme Hakkı

Bir yıkım kararına karşı çıkmak mümkündür. Vatandaşlar, kendilerine tebliğ edilen bu karara karşı hem idari itiraz yollarını hem de yargı yollarını kullanabilirler.

1. İdari Başvuru (İtiraz Dilekçesi)

İlk adım olarak, kararı veren idareye yazılı bir dilekçeyle başvuru yapılabilir. Bu başvuru şu yönlerden değerlendirilebilir:

Ruhsatın varlığı ya da alınma sürecinde yaşanan eksiklikler
Yapının mevzuata aykırı olup olmadığına dair teknik raporlar
İdarenin usule uygun tebligat yapıp yapmadığı

Bu başvuru süresi, kararın tebliğinden itibaren 60 gündür.

2. Yargı Yolu (İptal Davası Açmak)

Eğer idari başvuru sonuç vermezse ya da doğrudan yargı yoluna gidilmek istenirse, idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.

Dava Açma Süresi:

Kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde
Mahalli İdarelere karşı açılan davalarda bu süre, farklı bir süre öngörülmedikçe, genel idari yargı süresi olan 60 gündür.

Dava Dilekçesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Yıkım kararının tarih ve sayısı
Yapının konumu ve ruhsat durumu
Hukuki ve fiili itiraz sebepleri
İhtiyaç varsa bilirkişi incelemesi talebi

Dava Sonuçları ve Geçici Koruma (Yürütmenin Durdurulması)

Yıkım kararına karşı açılan iptal davasında, mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı istenebilir. Bu karar:

Yıkım işlemini dava süresince durdurur,
Telafisi imkânsız zararların önüne geçer.

Mahkeme, yürütmenin durdurulmasına karar verebilmek için iki temel unsura bakar:

Açık hukuka aykırılık
Telafisi güç zarar

Bu iki şart birlikte sağlanırsa, yıkım geçici olarak engellenebilir.

Yıkım Kararı Uygulamaya Konulmuşsa Ne Olur?

Yıkım kararı uygulanmış ve yapı ortadan kaldırılmışsa dahi, dava süreci sona ermemişse hâlâ şu talepler ileri sürülebilir:

Tazminat davası: Hukuka aykırı yıkım nedeniyle mal sahibinin zararı devlet tarafından karşılanabilir.
İmar planı iptali: Yapının bulunduğu bölgeye dair imar planı hukuka aykırıysa, bunun iptali de talep edilebilir.

İmar Barışı ve Yapı Kayıt Belgesi Durumu

2018 yılında yürürlüğe giren İmar Barışı düzenlemesiyle, belirli tarihten önce yapılmış ruhsatsız yapılar için yapı kayıt belgesi alınabilmekteydi. Ancak:

Yapı kayıt belgesi olan yapılar yıkım kararından muaf değildir.
Belgede sahte ya da eksik bilgi varsa belge iptal edilebilir.
Belgeli yapılar bile eğer riskli ise veya kamu düzenini bozuyorsa yıkılabilir.

Uygulamada Sık Karşılaşılan Hatalar

Vatandaşların ya da avukatların zaman zaman yaptığı bazı yaygın hatalar şunlardır:

Tebligat tarihinin iyi takip edilmemesi: 60 günlük süre bu tarihten itibaren başlar.
Eksik dava dilekçesi sunulması: Yürütmenin durdurulması için özel gerekçeler belirtilmelidir.
Teknik rapor alınmaması: Yapının imara uygunluğunu gösteren uzman görüşleri eksik olursa dava zayıflar.

Bu nedenle, süreç mutlaka uzman bir hukukçu rehberliğinde yürütülmelidir.

Avukatla Sürecin Takibi Neden Önemlidir?

Yıkım kararı gibi kamu gücüyle uygulanan işlemler ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple:

Tüm idari süreçler titizlikle izlenmelidir.
Gerekirse bilirkişi raporu, imar uzmanı görüşü, yapı denetim belgesi gibi belgeler toplanmalıdır.
Avukat desteği, sadece dava sürecinde değil, idari başvurular aşamasında da kritik öneme sahiptir.

Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Yıkım Kararına İtiraz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. Yıkım kararı tebliğ edilmeden uygulanabilir mi?
Hayır, yıkım kararı tebligat yapılmadan uygulanamaz. Aksi halde işlem hukuka aykırı olur.

2. İdare mahkemesinde dava açmak için avukat şart mı?
Avukat zorunlu değildir ancak sürecin teknikliği nedeniyle hukuki yardım alınması tavsiye edilir.

3. Kararın iptali sonrası yıkım uygulanmışsa ne olur?
Zarar gören malik, idareye karşı tam yargı davası açarak tazminat talep edebilir.

4. Yapı kayıt belgesi yıkımı engeller mi?
Hayır, belge yapı sahibine sınırlı haklar tanır ve bazı durumlarda yıkım engellenemez.

5. Yıkım kararı tek bir malike tebliğ edilirse yeterli midir?
Hayır, karardan etkilenecek tüm maliklere ayrı ayrı tebligat yapılması gerekir.

6. Belediyeye dilekçeyle itiraz ettikten sonra dava açabilir miyim?
Evet, idari başvuru yapılsa dahi, dava açma süresi içinde olmak kaydıyla iptal davası açabilirsiniz.

Sonuç ve Değerlendirme

Yıkım kararları, doğrudan bireylerin mülkiyet hakkını etkileyen işlemlerdir. Bu nedenle bu tür kararlar karşısında hukuk yollarının etkin biçimde kullanılması hayati önem taşır. Sürelerin dikkatli takip edilmesi, dilekçelerin hukuki çerçevede hazırlanması ve mümkünse bir uzman desteği alınması, hak kayıplarının önüne geçecektir.

Unutulmamalıdır ki, hukuka aykırı bir idari işlem her zaman yargı denetimine açıktır ve vatandaşların anayasal güvence altında hak arama özgürlüğü vardır.