📌 1. Vergi Mükellefi Kimdir?
📌 Vergi mükellefi, vergi kanunlarına göre vergi ödeme sorumluluğu bulunan gerçek veya tüzel kişilerdir.
✔ Gerçek kişiler, şahıslar adına gelir veya kazanç elde eden bireylerdir.
✔ Tüzel kişiler ise şirketler, dernekler ve kurumlar gibi kuruluşlardır.
🚨 Örnek:
Bir esnaf, kira geliri olan birey veya bir anonim şirket, vergi mükellefidir.
📌 2. Vergi Mükelleflerinin Temel Yükümlülükleri Nelerdir?
📌 Vergi mükelleflerinin yükümlülükleri, Vergi Usul Kanunu ve diğer vergi kanunlarıyla belirlenmiştir.
✔ Bu yükümlülükler, mükellefin vergi borcunu doğru hesaplaması, beyan etmesi ve ödemesini sağlamak için düzenlenmiştir.
✅ 2.1. Mükellefiyet Tescili (Vergi Kaydı)
✔ Vergiye tabi faaliyete başlayan herkes, vergi dairesine başvurarak mükellefiyet açtırmak zorundadır.
✔ Şahıs işletmeleri, şirket kuruluşları gibi her ticari faaliyetin başlangıcında tescil yapılır.
🚨 Örnek:
Bir e-ticaret yapan kişi, işe başlamadan önce vergi dairesine giderek “Gelir Vergisi Mükellefiyeti” açtırır.
✅ 2.2. Vergi Beyannamesi Verme Yükümlülüğü
✔ Vergi kanunlarına göre belirlenen sürelerde beyanname vererek, elde edilen kazanç veya matrah bildirilir.
✔ Beyanname türleri:
- Gelir Vergisi Beyannamesi (Yıllık)
- Kurumlar Vergisi Beyannamesi (Yıllık)
- Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamesi (Aylık)
- Muhtasar Beyanname (Aylık/3 Aylık)
- Geçici Vergi Beyannamesi (3 Aylık)
🚨 Örnek:
Bir esnaf, Mart ayında Gelir Vergisi Beyannamesi vererek bir önceki yılın kazancını bildirir.
✅ 2.3. Defter Tutma Yükümlülüğü
✔ Mükellefler, faaliyetlerine göre belirlenen defterleri tutmak zorundadır.
✔ Tutulması gereken başlıca defterler:
- İşletme Defteri (Basit Usul için)
- Yevmiye Defteri
- Defter-i Kebir
- Envanter Defteri
- Serbest Meslek Kazanç Defteri
🚨 Örnek:
Bir doktor, Serbest Meslek Kazanç Defteri tutarak aylık gelir ve giderlerini kaydeder.
✅ 2.4. Vergi Ödeme Yükümlülüğü
✔ Vergi borçlarının kanuni süresinde ödenmesi zorunludur.
✔ Ödenmesi gereken başlıca vergiler:
- Gelir Vergisi
- Kurumlar Vergisi
- Katma Değer Vergisi (KDV)
- Damga Vergisi
- Stopaj Vergisi (Muhtasar)
- Geçici Vergi
🚨 Örnek:
Bir kira geliri elde eden kişi, Mart ayında Gelir Vergisi öder.
✅ 2.5. Fatura ve Belge Düzeni
✔ Yapılan her satış veya hizmet için fatura, fiş, serbest meslek makbuzu gibi belgelerin düzenlenmesi zorunludur.
✔ Belge düzenlenmeyen işlemler, cezai yaptırımla sonuçlanabilir.
🚨 Örnek:
Bir avukat, müvekkiline verdiği danışmanlık hizmeti için serbest meslek makbuzu keser.
✅ 2.6. Vergi Denetim ve İncelemelerine Uyma Yükümlülüğü
✔ Vergi incelemesi ve denetim taleplerine karşı mükellef, defter ve belgelerini ibraz etmek zorundadır.
✔ Talep edilen bilgi ve belgeler zamanında verilmezse cezai işlem uygulanır.
🚨 Örnek:
Vergi müfettişi tarafından denetime tabi tutulan bir işletme, yevmiye defterini sunmak zorundadır.
✅ 2.7. Bildirim Yükümlülüğü
✔ Adres, iş değişikliği, faaliyet durdurma, iş bırakma gibi durumlarda vergi dairesine bildirim yapılması zorunludur.
🚨 Örnek:
Bir şahıs işletmesini kapatan mükellef, vergi dairesine “İş Bırakış Dilekçesi” vermek zorundadır.
📌 3. Vergi Yükümlülüklerine Uymamanın Sonuçları
📌 Vergi yükümlülüklerine uyulmaması durumunda uygulanabilecek yaptırımlar:
| Yükümlülük İhlali | Yaptırım |
|---|---|
| Beyanname Vermeme | Usulsüzlük Cezası, Vergi Ziyaı Cezası |
| Vergi Borcunu Ödememe | Gecikme Faizi, Haciz, İcra Takibi |
| Fatura/Belge Düzeni İhlali | Özel Usulsüzlük Cezası |
| Defter Tutmama | Vergi Ziyaı, Re’sen Takdir |
🚨 Örnek:
Fatura düzenlemeyen bir işletmeye, Özel Usulsüzlük Cezası uygulanır.
📌 4. Örnek Senaryo
Senaryo:
Ali Bey, tekstil atölyesi açmıştır.
✔ Vergi dairesine gidip mükellefiyet kaydı yaptırır.
✔ İşletme defteri tutmaya başlar.
✔ Her satışında fatura düzenler.
✔ Her ay KDV beyannamesi verir ve ödemesini yapar.
✔ Mart ayında yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi verir.
📌 5. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 İşe başladım, vergi kaydı açtırmazsam ne olur?
📌 Yoklama tutanağı ile tespit edilirse ceza uygulanır.
🔹 Beyanname vermezsem ceza alır mıyım?
📌 Evet, usulsüzlük ve vergi ziyaı cezası uygulanır.
🔹 Defter tutmak zorunlu mu?
📌 Evet, faaliyet türüne göre belirlenen defterleri tutmak zorundasınız.
🔹 Vergi borcumu ödeyemezsem ne yapmalıyım?
📌 Tecil ve taksitlendirme talebinde bulunabilirsiniz.
🔹 Fatura kesmezsem ceza alır mıyım?
📌 Evet, her belge düzenlenmeyen işlem için özel usulsüzlük cezası kesilir.
Bir yanıt yazın