Ücretsiz izin, işçinin maaş almadan belirli bir süre boyunca işten ayrılmasına olanak tanıyan bir izin türüdür. Çoğunlukla işçinin talebi üzerine veya işverenin onayıyla verilir ve iş sözleşmesi askıya alınır. Ücretsiz izin süresince işçi çalışmaz, ancak iş sözleşmesi tamamen sona ermez.
Bu yazıda, ücretsiz iznin ne olduğu, hangi durumlarda verilebileceği, süresi, hukuki sonuçları ve işçinin hakları gibi konuları detaylı şekilde ele alacağız.
Ücretsiz İzin Nedir?
📌 Ücretsiz izin, işçinin belirli bir süre boyunca maaş almadan işyerinden ayrılmasıdır.
Bu izin türü genellikle işçinin talebi üzerine verilir, ancak bazı durumlarda işverenin kararıyla da uygulanabilir. Ücretsiz izin süresince iş sözleşmesi devam eder ancak askıya alınır, yani işçi çalışmadığı gibi maaş ve sosyal haklardan da yararlanamaz.
🔹 Örnekler:
- Bir çalışan, ailesinin sağlık durumu nedeniyle 3 ay boyunca ücretsiz izin talep edebilir.
- İşyerinde geçici iş durdurma veya ekonomik kriz nedeniyle işveren, çalışanları ücretsiz izne çıkarabilir.
Ücretsiz İzin Türleri
| Ücretsiz İzin Türü | Açıklama | İşçinin Onayı Gerekir mi? |
|---|---|---|
| İşçinin Talebiyle Ücretsiz İzin | İşçi, kişisel nedenlerle işverenine başvurarak izin talep eder. | ✅ Evet |
| İşverenin Tek Taraflı Ücretsiz İzne Çıkarması | İşveren, ekonomik veya idari sebeplerle çalışanı ücretsiz izne çıkarır. | ⚠️ Yalnızca belirli durumlarda (örneğin, pandemi nedeniyle devlet düzenlemesi varsa) |
| Doğum Sonrası Ücretsiz İzin | Kadın çalışan, doğum izni bittikten sonra 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabilir. | ✅ Evet |
| Askerlik Nedeniyle Ücretsiz İzin | Çalışan askere gitmeden önce ücretsiz izin talep edebilir. | ✅ Evet |
| Evlat Edinme veya Ailevi Nedenlerle Ücretsiz İzin | Çocuk bakımı veya ailevi nedenlerle talep edilebilir. | ✅ Evet |
📌 Önemli: İşveren, işçinin onayı olmadan tek taraflı olarak ücretsiz izin veremez. Ancak bazı olağanüstü durumlarda (örneğin, pandemi sürecinde kısa çalışma uygulaması kapsamında) işveren devlet düzenlemeleri çerçevesinde ücretsiz izne çıkarabilir.
Ücretsiz İzin Süresi Ne Kadardır?
📌 Ücretsiz izin süresi, izin türüne göre değişir.
🔹 Doğum Sonrası Ücretsiz İzin: 6 ay
🔹 Evlat Edinme İzni: 6 ay
🔹 Diğer Ücretsiz İzinler: İşçi ve işverenin anlaşmasına bağlıdır (genellikle 1-6 ay arasında değişir).
📌 Eğer ücretsiz izin süresi dolduğunda işçi işe başlamazsa, işveren iş sözleşmesini feshedebilir.
Ücretsiz İzin Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Eğer işçi kendi talebiyle ücretsiz izin almak istiyorsa, işverene bir dilekçe sunmalıdır.
📌 Ücretsiz İzin Dilekçesi Örneği:
Tarih: [Gün.Ay.Yıl]
Konu: Ücretsiz İzin TalebiSayın [İşverenin Adı],
İşyerinizde [Çalıştığınız Pozisyon] olarak görev yapmaktayım. [Ücretsiz izin talebinizin nedeni] sebebiyle, [belirtilen süre] boyunca ücretsiz izin talep ediyorum.
Gereğini arz ederim.
Ad Soyad: [Çalışanın Adı]
İmza: [İmzanız]
📌 Önemli: İşveren, dilekçeyi kabul etmek zorunda değildir. Onay verilmezse işçi ücretsiz izin kullanamaz.
Ücretsiz İznin İşçi ve İşveren Açısından Sonuçları
✅ İşçi Açısından Sonuçları
- Maaş Ödenmez: Ücretsiz izin süresince işçi maaş almaz.
- SGK Primi Yatmaz: Çalışan, bu dönemde sigorta priminden yararlanamaz.
- Tazminat ve Kıdem Süresine Etkisi: Ücretsiz izin süresi, kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınmaz.
✅ İşveren Açısından Sonuçları
- İşveren, işçiyi tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkaramaz.
- İşveren, işçinin yerine geçici personel alabilir.
- Ücretsiz izin bitiminde işçi işe dönmezse, işveren fesih hakkını kullanabilir.
📌 Özetle: Ücretsiz izin süresince iş ilişkisi askıya alınır, ancak tamamen sona ermez.
Ücretsiz İzin ile Yıllık İzin Arasındaki Farklar
| Kriter | Ücretsiz İzin | Yıllık Ücretli İzin |
|---|---|---|
| Maaş Ödenir mi? | ❌ Hayır | ✅ Evet |
| Sigorta Primi Yatırılır mı? | ❌ Hayır | ✅ Evet |
| İşçi Tek Taraflı Talep Edebilir mi? | ✅ Evet (Ancak işverenin onayı gerekir) | ❌ Hayır (Yıllık izin hakkı kanunen zorunludur) |
| İşverene Bağlı mı? | ✅ Evet | ✅ Evet |
📌 Özetle: Ücretsiz izin işverenin inisiyatifine bağlıdır, yıllık izin ise işçinin yasal hakkıdır.
Ücretsiz İzinle İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. İşveren beni zorla ücretsiz izne çıkarabilir mi?
📌 Hayır. Ücretsiz izin işçinin onayı olmadan uygulanamaz. Ancak pandemi gibi olağanüstü durumlarda devlet düzenlemesi ile işveren ücretsiz izin verebilir.
2. Ücretsiz izin süresince sigorta primim yatar mı?
📌 Hayır. Ücretsiz izin süresince işveren SGK primi ödemez, bu nedenle çalışan sigortalı olmaz.
3. Ücretsiz izin süresi kıdem tazminatı hesabına dahil edilir mi?
📌 Hayır. Ücretsiz izin süresi çalışma süresinden sayılmaz, bu nedenle kıdem tazminatına dahil edilmez.
4. Ücretsiz izin süresi dolduğunda işe dönmezsem ne olur?
📌 İşçi süresi dolduğunda işe dönmezse, işveren iş sözleşmesini feshedebilir.
5. İşveren ücretsiz izni kabul etmek zorunda mı?
📌 Hayır. İşveren, işçinin talep ettiği ücretsiz izni reddedebilir.
Sonuç
✅ Ücretsiz izin, işçinin maaş almadan işten geçici olarak ayrılmasını sağlayan bir izin türüdür.
✅ İşveren, işçiyi tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkaramaz, ancak olağanüstü durumlarda devlet düzenlemeleri ile çıkarabilir.
✅ Ücretsiz izin süresince maaş ödenmez, sigorta primi yatmaz ve kıdem süresine eklenmez.
✅ Ücretsiz izin bitiminde işçi işe dönmezse, işveren iş sözleşmesini feshedebilir.
📌 Ücretsiz izin hakkında daha fazla bilgi almak ve haklarınızı öğrenmek için bir iş hukuku avukatına danışabilirsiniz.
Bir yanıt yazın