📌 Giriş
Şirketler, ticari faaliyetlerini yürütürken çeşitli sözleşmeler yapar. Satış sözleşmeleri, hizmet sözleşmeleri, distribütörlük anlaşmaları, ortaklık sözleşmeleri ve tedarik anlaşmaları gibi birçok sözleşme türü, iş dünyasının temel yapı taşlarını oluşturur. Ancak, bir sözleşmenin hukuki geçerliliği ve gerektiğinde feshi belirli kurallara tabidir.
📌 Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Türk Ticaret Kanunu (TTK), ticari sözleşmelerin nasıl yapılacağını, feshedileceğini ve sözleşme ihlalleri karşısında başvurulabilecek hukuki yolları düzenlemektedir.
Bu makalede, sözleşmelerin hukuki geçerlilik şartları, ticari sözleşme türleri, sözleşmenin feshi için geçerli nedenler, fesih süreci ve hukuki ihtilaflarda izlenmesi gereken yollar detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Sözleşmelerin Hukuki Geçerlilik Şartları
📌 Bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için belirli yasal unsurlara sahip olması gerekir.
✔ Tarafların İrade Beyanı: Sözleşme, iki veya daha fazla tarafın serbest iradesiyle yapılmalıdır.
✔ Konunun Hukuka ve Ahlaka Uygunluğu: Sözleşme içeriği hukuka aykırı olamaz (örneğin, yasadışı bir faaliyetin finansmanı için yapılan bir sözleşme geçersizdir).
✔ Belirli ve Anlaşılır Şartlar: Sözleşme içeriği açık, belirli ve uygulanabilir olmalıdır.
✔ Şekil Şartları: Kanunda aksi belirtilmedikçe, sözleşmeler yazılı veya sözlü olabilir. Ancak bazı sözleşmelerin (örneğin taşınmaz satış sözleşmeleri) geçerli olabilmesi için noter onaylı olması gerekmektedir.
📌 Örnek: Bir inşaat firması ile bir taşeron şirket arasında yapılan iş sözleşmesi yazılı değilse, ileride çıkabilecek hukuki ihtilaflarda kanıt sunmak zorlaşacaktır.
📌 Önemli Not: Bazı sözleşmelerin geçerli olabilmesi için noter onayı, tapu tescili veya resmi merciler tarafından onaylanması gerekebilir.
📌 Ticari Sözleşme Türleri ve Temel Unsurları
📌 Ticari hayatta en sık kullanılan sözleşme türleri şunlardır:
✔ Satış Sözleşmeleri: Bir mal veya hizmetin belirli bir bedel karşılığında satılmasını düzenler.
✔ Hizmet Sözleşmeleri: Bir kişinin belirli bir iş görmeyi taahhüt ettiği sözleşmelerdir.
✔ Distribütörlük ve Bayilik Sözleşmeleri: Üretici veya tedarikçi firmaların ürünlerinin belirli bölgelerde dağıtılmasını sağlar.
✔ Franchise Sözleşmeleri: Bir markanın belirli standartlar çerçevesinde kullanım hakkını devretmesini içerir.
✔ Ortaklık ve Hissedarlar Sözleşmeleri: Ortakların hak ve yükümlülüklerini belirleyen sözleşmelerdir.
📌 Örnek: Bir yazılım firması, hizmet verdiği müşterisiyle yaptığı yazılım destek sözleşmesinde hizmet süresi, teknik destek kapsamı ve ücretlendirme detaylarını açıkça belirlemelidir.
📌 Önemli Not: Sözleşmelerin detaylı ve açık olması, ileride doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçmek için önemlidir.
📌 Sözleşmenin Feshi İçin Geçerli Nedenler
📌 Sözleşmeler, belirli durumlarda feshedilebilir. Ancak her fesih işlemi geçerli bir hukuki sebebe dayanmalıdır.
1️⃣ Tarafların Anlaşarak Feshi
✔ Eğer taraflar karşılıklı olarak sözleşmeyi sona erdirmeyi kabul ederse, sözleşme feshedilebilir.
✔ Bu durumda, taraflar fesih şartlarını belirleyen bir ek protokol imzalayabilir.
📌 Örnek: Bir lojistik firması ile bir şirket arasındaki taşımacılık sözleşmesi, tarafların ortak kararı ile herhangi bir cezai yaptırım uygulanmadan sona erdirilebilir.
2️⃣ Süreli Sözleşmelerde Sürenin Dolması
✔ Belli bir süre için yapılmış sözleşmeler, sürenin dolmasıyla kendiliğinden sona erer.
✔ Taraflardan biri sözleşmeyi yenilemek istemezse, ek bir fesih bildirimine gerek yoktur.
📌 Örnek: Bir otel ile bir içecek firması arasındaki 3 yıllık tedarik sözleşmesi süresi dolduğunda, yenileme yapılmazsa sözleşme kendiliğinden sona erer.
3️⃣ Sözleşme İhlali Nedeniyle Fesih
✔ Taraflardan biri, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmezse diğer taraf sözleşmeyi feshedebilir.
✔ Ancak fesih öncesinde ihlalin ispatlanması ve karşı tarafa yazılı bir ihtar gönderilmesi önerilir.
📌 Örnek: Bir taşeron firma, üstlendiği inşaat işini tamamlamazsa, işveren firma sözleşmeyi feshedebilir ve tazminat talep edebilir.
4️⃣ Mücbir Sebepler Nedeniyle Fesih
✔ Deprem, savaş, pandemi gibi önceden öngörülemeyen olaylar nedeniyle sözleşmenin yerine getirilmesi imkânsız hale gelebilir.
✔ Mücbir sebebin varlığı halinde, taraflar sözleşmeyi feshedebilir veya askıya alabilir.
📌 Örnek: 2020’de yaşanan COVID-19 pandemisi nedeniyle birçok kira sözleşmesi, mücbir sebep nedeniyle yeniden müzakere edilmiştir.
📌 Önemli Not: Fesih sürecinde her iki tarafın da hak kaybına uğramaması için hukuki danışmanlık almak önemlidir.
📌 Sözleşme Fesih Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
📌 Sözleşme feshi sırasında şu adımlar dikkatle takip edilmelidir:
✔ 1️⃣ Fesih Gerekçesi Netleştirilmelidir: Fesih geçerli bir sebebe dayanmalıdır.
✔ 2️⃣ Fesih Bildirimi Yazılı Olarak Yapılmalıdır: Sözlü fesih geçerli olmayabilir. Yazılı bir bildirim gönderilmelidir.
✔ 3️⃣ Tazminat Talepleri Değerlendirilmelidir: Karşı tarafın tazminat hakkı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
✔ 4️⃣ Hukuki Yollar Açık Tutulmalıdır: Fesih ihtilaflı ise dava açılabilir.
📌 Örnek: Bir şirket, distribütörlük sözleşmesini tek taraflı feshetmeden önce, karşı tarafın zarar görmemesi için belirli bir süre öncesinden bildirimde bulunmalıdır.
📌 Önemli Not: Sözleşme feshi konusunda noter onaylı ihtarname göndermek, hukuki açıdan güçlü bir delil olacaktır.
Bir yanıt yazın