Giriş
İdarenin aldığı kararlar, bireylerin haklarını doğrudan etkileyebilir. Ancak hukuka aykırı bir idari işlemle karşılaşıldığında, kişilerin bu işleme karşı idari dava açma hakkı bulunmaktadır.
Bu tür davalar, idari işlemin iptali davası olarak adlandırılır ve belirli süreler içinde açılması zorunludur. Aksi takdirde hak kaybı yaşanabilir.
Bu yazıda, idari işlemin iptali davasının ne olduğu, hangi sürede açılması gerektiği, dava açma şartları ve Yargıtay ve Danıştay kararları ışığında dikkat edilmesi gereken noktalar ele alınacaktır.
İdari İşlemin İptali Davası Nedir?
İdari işlemin iptali davası, idarenin hukuka aykırı olarak tesis ettiği işlemin ortadan kaldırılması için açılan davadır.
Bu dava sonucunda mahkeme, idarenin işlemini iptal edebilir ve işlem hükümsüz hale gelir.
📌 Örnek:
- Hukuka aykırı olarak verilen bir memurun görevden alınması kararı
- İmar planına aykırı ruhsat iptali
- Disiplin cezaları
- Öğrenci atılma kararları
- Belediye tarafından haksız olarak verilen para cezaları
İdari İşlemin İptali Davası Hangi Sürede Açılmalıdır?
İdari işlemlere karşı dava açma süresi genellikle 60 gün olup, bu süre kesin bir süredir ve aşılması durumunda dava hakkı kaybedilir.
📌 Temel süreler şunlardır:
| Dava Türü | Dava Açma Süresi |
|---|---|
| Genel İdari İşlemler | 60 gün |
| Vergi Davaları | 30 gün |
| Disiplin Cezaları | 60 gün |
| İmar Planları | 60 gün |
| Kamu İhaleleri | 10 gün |
| Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İşlemleri | 60 gün |
| Belediye İşlemleri | 60 gün |
📌 Dava süresi nasıl hesaplanır?
- Süre, idari işlemin yazılı olarak tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.
- Tebligatın alındığı gün sayılmaz, ertesi gün süre başlar.
- Süre tatil günlerine denk gelse bile işlemeye devam eder.
- Son gün resmi tatile denk gelirse, dava süresi tatili takip eden ilk iş gününe kadar uzar.
İdari İşlemin İptali Davası Açılmadan Önce Başvurulması Gereken Yollar
İdari davalarda bazı işlemler için önceden başvuru yapma zorunluluğu bulunmaktadır.
- Zorunlu İdari Başvuru
- Bazı işlemler için dava açmadan önce üst makama itiraz edilmesi gerekmektedir.
- Örneğin, disiplin cezalarında doğrudan dava açılamaz, önce idari itiraz yapılmalıdır.
- İtiraz veya Düzeltme Talebi
- Vergi davalarında önce vergi dairesine başvuru yapılması gerekmektedir.
- Eğer idare düzeltme yapmazsa, 30 gün içinde dava açılabilir.
- İdari Başvuru Sürecinin Beklenmesi
- İdareye yapılan başvuru 30 gün içinde cevaplanmazsa, zımni ret kararı oluşur ve dava açılabilir.
İdari İşlemin İptali Davası Açma Şartları
Davanın kabul edilmesi için şu şartların sağlanması gerekmektedir:
✅ İdari işlem bulunmalıdır. (Bir yazılı karar veya idari tasarruf olmalıdır.)
✅ Menfaat ihlali olmalıdır. (İşlem, davacıyı doğrudan etkilemelidir.)
✅ Dava süresi içinde açılmalıdır. (Süresi geçen davalar reddedilir.)
✅ Yetkili mahkemeye başvurulmalıdır. (Yetkisiz mahkemeye açılan davalar reddedilir.)
İdari İşlemin İptali Davasında Yetkili Mahkeme
İptal davası, idari işlemi yapan kurumun bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesi’nde açılır.
📌 Yetkili Mahkemeler:
| İşlemi Yapan Kurum | Yetkili Mahkeme |
|---|---|
| Belediye, Kaymakamlık, Valilik | İdare Mahkemesi |
| Vergi Dairesi | Vergi Mahkemesi |
| Kamu Kurumu (SGK, YÖK, Sağlık Bakanlığı vb.) | İdare Mahkemesi |
| Kamu İhale Kurumu | Danıştay |
İdari İşlemin İptali Davasında Deliller
Dava sürecinde mahkemeye şu deliller sunulmalıdır:
📌 Tebligat ve karar örnekleri
📌 Resmî yazışmalar ve belgeler
📌 Tanık beyanları (Gerekirse)
📌 Danıştay ve Yargıtay içtihatları
İdari İşlemin İptali Davasının Sonuçları
Mahkeme, idari işlemi hukuka aykırı bulursa, işlemi iptal eder ve işlem geçersiz hale gelir.
Mahkeme şu kararlardan birini verebilir:
✔ İşlemi iptal eder. (Karar tamamen ortadan kalkar.)
✔ İşlemi hukuka uygun bulur. (Dava reddedilir.)
✔ Eksik inceleme nedeniyle yeniden değerlendirme yapılmasını ister.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. İdari işlemden kaç gün sonra dava açılabilir?
- Genel dava süresi 60 gündür, ancak vergi davalarında 30 gün, kamu ihalelerinde 10 gün gibi özel süreler vardır.
2. Dava süresi kaçırılırsa ne olur?
- Süre kaçırılırsa, dava açılamaz ve işlem kesinleşir.
3. İdari işlem iptal edilirse ne olur?
- İşlem hukuken yok sayılır ve eski duruma dönülür.
4. Zımni ret nedir?
- İdare 30 gün içinde cevap vermezse, talep reddedilmiş sayılır ve dava açılabilir.
5. İdari davalarda avukat zorunlu mu?
- Hayır, ancak hukuki bilgi gerektirdiği için avukatla açılması önerilir.
Sonuç
İdari işlemin iptali davası, hukuka aykırı idari kararların ortadan kaldırılması için açılan en önemli davalardan biridir. Ancak belirtilen süreler içinde açılmazsa, hak kaybı yaşanabilir.
Bu nedenle, idari işlemin hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsanız, en kısa sürede uzman bir idare hukuku avukatına danışmanız önerilir.
Bir yanıt yazın