📌 1. İşyerinde Ayrımcılık Nedir?
📌 Ayrımcılık, işçinin iş ilişkisi süresince; dil, din, ırk, cinsiyet, engellilik, siyasi düşünce, mezhep gibi sebeplerle farklı muameleye maruz kalması durumudur.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu (TİHEK) ayrımcılık yasağını düzenlemektedir.
✔ İşveren, işçileri arasında eşit davranma yükümlülüğüne sahiptir.
🚨 Örnek:
Kadın çalışanlara düşük maaş verilmesi veya engelli işçiye terfi hakkı tanınmaması ayrımcılık sayılır.
📌 2. İşverenin Eşit Davranma Yükümlülüğü
📌 İşveren, aynı durumdaki işçilere eşit davranmak zorundadır.
✔ İşçilerin cinsiyeti, ırkı, dini, engellilik durumu gibi özellikleri nedeniyle farklı ücret ödenemez.
✔ İşe alım, ücret, terfi, izin gibi konularda keyfi ayrım yapılması yasaktır.
🚨 Örnek:
Aynı pozisyonda çalışan iki işçiden, kadın olana erkek çalışandan daha düşük maaş verilmesi ayrımcılık olarak değerlendirilir.
📌 3. Ayrımcılık Sayılan Durumlar
📌 İş yerinde şu durumlar ayrımcılık yasağının ihlali olarak kabul edilir:
| Durum | Açıklama |
|---|---|
| Ücret Eşitsizliği | Aynı işi yapan işçiler arasında cinsiyet, dil, din gibi sebeplerle farklı ücret. |
| Terfi ve Görevde Yükselmede Eşitsizlik | Kadın işçinin ya da engelli işçinin terfisine engel olunması. |
| İşe Alımda Ayrımcılık | Farklı etnik kökenden gelen ya da başörtülü olduğu için iş başvurusunun reddedilmesi. |
| İşten Çıkarma Nedeniyle Ayrımcılık | Hamile olduğu için işçinin işten çıkarılması. |
| Çalışma Koşullarında Farklı Muamele | Aynı işte çalışan erkek işçiye daha fazla izin verilmesi. |
📌 4. İşçinin Başvuru Yolları
✅ 4.1. İşveren ile Görüşme
✔ İşçi, öncelikle işverene veya insan kaynaklarına durumu bildirerek ayrımcılık yapıldığını belirtmelidir.
✔ İşverenin, sorunu çözüp çözmediği belgelenmelidir.
🚨 Örnek:
Kadın işçi, ücretinin erkek meslektaşından düşük olduğunu tespit ettiğinde durumu işverene yazılı olarak bildirir.
✅ 4.2. Arabuluculuk Başvurusu
✔ İş Kanunu gereği işe iade ve tazminat davaları açılmadan önce arabuluculuğa başvurmak zorunludur.
✔ İşçi, ayrımcılık tazminatı veya ücret farkı için önce arabuluculuk bürosuna başvurmalıdır.
🚨 Örnek:
Hamile olduğu için işten çıkarıldığını iddia eden işçi, arabulucuya başvurup uzlaşma sağlanmazsa dava açabilir.
✅ 4.3. İş Mahkemesinde Dava Açma
✔ İşçi, ayrımcılık nedeniyle ücret farkı, tazminat veya işe iade talebi için İş Mahkemesi’nde dava açabilir.
✔ Dava Açma Süresi: Ayrımcılığın öğrenildiği tarihten itibaren 5 yıl.
🚨 Örnek:
Aynı pozisyonda çalışan işçiye daha yüksek ücret ödendiğini öğrenen işçi, ücret farkı ve ayrımcılık tazminatı talebiyle dava açabilir.
✅ 4.4. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Başvurusu
✔ İşçi, ayrımcılığa uğradığını düşünüyorsa Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na (TİHEK) başvurabilir.
✔ Başvuru ücretsizdir ve 60 gün içinde sonuçlanır.
✔ Kurum, işverene idari para cezası uygulayabilir.
🚨 Örnek:
Bir işçi, engelli olduğu için terfi ettirilmediğini düşünüyorsa, TİHEK’e başvurarak durumu şikayet edebilir.
📌 5. Ayrımcılık Tazminatı Nedir?
📌 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi gereği, işçi ayrımcılık tazminatı talep edebilir.
✔ İşçi, 4 aya kadar ücreti tutarında tazminat ve mahrum kaldığı haklarını talep edebilir.
| Tazminat Türü | Açıklama |
|---|---|
| Ayrımcılık Tazminatı | İşçiye 4 aya kadar ücreti tutarında tazminat ödenir. |
| Ücret Farkı | İşçiye eksik ödenen ücret farkı verilir. |
| Manevi Tazminat | Ayrımcılık nedeniyle işçinin kişilik hakları zedelenmişse talep edilir. |
🚨 Örnek:
Kadın işçiye, erkek işçiden 1.000 TL eksik maaş ödendiği tespit edilirse,
✔ İşçiye ücret farkı ödenir.
✔ Ayrıca 4 aylık ücreti kadar ayrımcılık tazminatı verilebilir.
📌 6. İşçinin İspat Yükümlülüğü
📌 Ayrımcılık iddiasını işçi ortaya koyar, ancak işveren aksini ispatlamakla yükümlüdür.
✔ İşçi, ayrımcılığa uğradığını gösteren olayları belirtir.
✔ İşveren, eşit davranıldığını kanıtlamak zorundadır.
🚨 Örnek:
Bir kadın işçi, erkek meslektaşlarından düşük maaş aldığını iddia ederse, işveren ücret politikası ve bordrolar ile savunmasını yapmalıdır.
📌 7. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 İş yerinde ayrımcılık nedir?
📌 İşçinin cinsiyet, dil, din gibi sebeplerle farklı muameleye maruz kalmasıdır.
🔹 Ayrımcılık tazminatı ne kadardır?
📌 4 aya kadar ücreti tutarında tazminat ödenir.
🔹 Hangi durumlarda ayrımcılık sayılır?
📌 Ücret eşitsizliği, işe alımda ret, terfi engeli gibi durumlar ayrımcılık sayılır.
🔹 Ayrımcılık davası açmak için süre var mı?
📌 Evet, 5 yıl içinde dava açılmalıdır.
🔹 TİHEK’e başvuru ücretli mi?
📌 Hayır, başvuru ücretsizdir ve 60 gün içinde sonuçlanır.
Bir yanıt yazın