Yapay zeka (YZ), son yıllarda teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte hayatımızın birçok alanında etkisini göstermiştir. Türkiye de bu alanda önemli adımlar atarak, YZ’nin hukuki altyapısını güçlendirmeye yönelik çalışmalar yürütmektedir. 2025 yılı itibarıyla, Türkiye’de yapay zeka hukukuna ilişkin güncel gelişmeler ve uygulamalar aşağıda detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi ve Eylem Planı

Türkiye, 2021 yılında “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025” belgesini yayımlayarak YZ alanında ulusal bir yol haritası belirlemiştir. Bu strateji, YZ ekosisteminin güçlendirilmesi, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi, nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi ve etik ilkelerin benimsenmesi gibi hedefleri içermektedir. 2024 yılında, bu strateji “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2024-2025 Eylem Planı” ile güncellenmiştir.

Güncellenen eylem planında şu stratejik öncelikler yer almaktadır:

• YZ uzmanlarının yetiştirilmesi
• Girişimcilik ve yenilikçiliğin desteklenmesi
• Kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişimin artırılması
• Sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemelerin yapılması
• Uluslararası iş birliklerinin güçlendirilmesi
• Yapısal dönüşümün hızlandırılması

Mevzuat Çalışmaları ve Hukuki Düzenlemeler

Türkiye’de YZ’ye özgü bir yasal düzenleme bulunmamakla birlikte, mevcut mevzuat kapsamında YZ uygulamalarının hukuki çerçevesi belirlenmektedir. Özellikle, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), YZ uygulamalarında veri işleme faaliyetlerinin nasıl yürütülmesi gerektiğini düzenlemektedir.

YZ sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanılması sırasında kişisel verilerin korunması, veri güvenliği ve etik ilkelerin gözetilmesi büyük önem taşımaktadır. 2024 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) YZ’nin hukuki altyapısının oluşturulması ve kullanımının barındırdığı risklerin önlenmesine ilişkin tedbirlerin belirlenmesi amacıyla bir araştırma komisyonu kurulmuştur. Bu komisyon, YZ’nin kazanımlarına yönelik atılacak adımları ve hukuki düzenlemeleri ele almaktadır.

Uluslararası Standartlar ve Türkiye’nin Uyumu

Avrupa Birliği (AB), YZ alanında “Yapay Zeka Yasası” (AI Act) gibi kapsamlı düzenlemeler yapmaktadır. Türkiye, AB’nin bu düzenlemeleriyle uyumlu bir yasal çerçeve oluşturmayı hedeflemektedir. Ulusal Yapay Zeka Stratejisi ve Eylem Planı’nda, YZ sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanımına ilişkin uluslararası normlarla uyumlu ulusal düzenlemelerin yapılacağı belirtilmiştir.

Bu kapsamda;

• YZ ürünlerinin risk odaklı değerlendirilmesi,
• Belgelendirme mekanizmalarının oluşturulması,
• “Güvenilir Yapay Zeka Damgası” gibi uygulamaların hayata geçirilmesi planlanmaktadır.

Yapay Zeka ve Fikri Mülkiyet Hakları

YZ tarafından oluşturulan içeriklerin fikri mülkiyet hakları konusu, hukuki açıdan tartışmalı bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2024-2025 Eylem Planı’nda, YZ tarafından üretilen içeriklerin fikri mülkiyet haklarının açıklığa kavuşturulmasına yönelik rehber hazırlanması ve YZ ürünlerinin patentlenebilmesine ilişkin standartlaştırma çalışmalarının yapılması öngörülmektedir. Bu çalışmalar, YZ’nin hukuk alanında doğurduğu yeni sorulara yanıt bulmayı amaçlamaktadır.

Örnek Senaryo

Bir yazılım şirketi, YZ tabanlı bir müzik besteleme programı geliştirmiştir. Bu program, kullanıcıların belirlediği kriterlere göre özgün müzik eserleri üretmektedir. Şirket, bu eserlerin telif haklarının kime ait olduğu konusunda belirsizlik yaşamaktadır. Bu durumda, şirketin mevcut fikri mülkiyet mevzuatını ve Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’nde belirtilen rehberleri dikkate alarak hukuki danışmanlık alması gerekmektedir.

Yaklaşık Maliyetler

Masraf Kalemi	Yaklaşık Tutar (TL)
Hukuki Danışmanlık Ücreti	50.000 – 150.000
Fikri Mülkiyet Tescil ve Belgelendirme	10.000 – 30.000
YZ Sistemleri İçin Veri Güvenliği Danışmanlığı	40.000 – 100.000
Eğitim ve Uyum Programları	20.000 – 50.000

Not: Bu maliyetler, projenin kapsamına, şirketin büyüklüğüne ve sektöre göre değişiklik gösterebilir.

Hukuki Danışmanlık Almanın Önemi

YZ alanında faaliyet gösteren şirketler için hukuki danışmanlık almak, yasal uyumluluğun sağlanması, olası risklerin önlenmesi ve fikri mülkiyet haklarının korunması açısından kritik bir öneme sahiptir. Uzman bir hukuk danışmanından destek alınarak, projelerin hukuka uygun şekilde yürütülmesi sağlanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Yapay zeka hukuku nedir?
YZ hukuku, yapay zeka sistemlerinin geliştirilmesi, kullanımı ve sonuçlarından doğan hukuki sorumlulukların düzenlendiği hukuk dalıdır.

2. Yapay zeka tarafından üretilen eserlerin telif hakkı kime aittir?
Henüz net bir yasal düzenleme bulunmamakla birlikte, genellikle YZ’yi geliştiren kişi veya kurumun hak sahibi olduğu kabul edilmektedir.

3. Türkiye’de yapay zeka ile ilgili özel bir yasa var mı?
Hayır, ancak mevcut kanunlar (KVKK, Fikri Mülkiyet Kanunu gibi) kapsamında YZ uygulamaları değerlendirilmektedir.

4. Yapay zeka projelerinde hukuki danışmanlık neden gereklidir?
Veri güvenliği, fikri mülkiyet ve sorumluluk gibi konularda hak kaybı yaşamamak için hukuki destek alınmalıdır.